Eskişehir’in Anadolu Kültür Mirasına Katkıları
26 plakalı Eskişehir ilimiz, iç Anadolu, Ege ve Karadeniz bölgesinde yerleşim gösteren, Alpu, Beylikova, Çifteler, Günyüzü, Han, İnönü, Mahmudiye, Mihalgazi, Mihalıççık, Odunpazarı, Sarıcakaya, Seyitgazi, Sivrihisar, Tepebaşı ilçelerini, Anadolu Üniversitesi, Anadolu Açıköğretim Üniversitesi ve Osmangazi Üniversitelerini içine alan, ortasında çayı olan (Porsuk Çayı), son yıllarda şehircilik anlamında ileri hamleler yapan, sıcak su kaplıcaları da olan, güzel bir ilimizdir. Eskişehir, Anadolu’da tarih öncesi ve sonrası kurulan devletle medeniyetlerin, 4.000-5.000 yıllık hatıra ve izlerini günümüze taşıyan önemli bir ilimizdir. Eskişehir’in medeniyet ve kültürlerini günümüze taşıdığı Anadolu uygarlıklarının bazıları Lidyalılar, Frigyalılar, Hititler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Beylikler, Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti’ni söyleyebiliriz. Kurtuluş savaşında Ali Fuat Paşa ve kuvvetleri Mustafa Kemal Paşa’nın direktifleri ile bölgeyi Yunanlılara, İngilizlere karşı savunarak, 6 Eylül 1921 de Mustafa Kemal Paşa, Fevzi ve İsmet Paşa’larla istişare ederek, 26 Ağustos 1922 büyük taarruza başladı ve zaferle sonuçlandı.
Eskişehir ilimiz şu ilkleri; Osmanlı’da ilk verginin alınması (Pazar Baçı), Osmanlı’da ilk hutbenin okunması (Osman Bey Dönemi), Türk tarihinin ilk modern haritasının çizilmesi (1896), ilk Temyiz Mahkemesinin açılması (1923), ilk Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün kurulması (1925), ilk eğitmen kursunun açılması (1936), ilk Köy Enstitüsü’nün açılması (1940), ilk Türk otomobili Devrim’in üretimi (1961), ilk Türk lokomotifi Karakurt’un üretimi (1961), Dünyada öğrencilerin kurduğu ilk tiyatro (1961), ilk akülü yük aracı üretimi, İlk cadde süpürme aracı üretimi, ilk otobüs yıkama aracı üretimi, ilk damperli kamyon üretimi, İlk kantar üretimi, ilk jet motoru yenilemesi, ilk F-16 motoru üretimi, ilk helikopter parçası üretimi, Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı kupalarını kazanan ilk Anadolu futbol takımı (1970-1971), dünyada ilk havaalanı işletme ruhsatı olan üniversiteye sahip olma ”Eskişehir Teknik Üniversitesi”(2007), ilk Türk 4×4 ticari aracı olan Türkar’ın üretimi (2009), ilk Yüksek Hızlı Tren seferinin yapıldığı şehir (2009), bakımından önemlidir. Eskişehir’in ekonomisi, tarım (buğday, arpa, nohut ve diğer tahıllar), hayvancılık (küçükbaş, büyükbaş), sanayi (lokomotif üretimi, tekstil, şeker fabrikası ve üretimi, toprak sanayi, un ve mamulleri, ağaç sanayi, çimento, çelik iş eşya ve makine sanayi), F-16 uçak motor fabrikası (TUSAŞ)’nı sayabiliriz. İç turizm konusunda da coğrafi avantajı ve kolay ulaşım yolları, değerli belediye başkanı Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen’in yaptığı yatırımlar ile Eskişehir bugün ciddi bir ziyaret durağı haline gelmiştir. Eskişehir’de dünya insanlık kültür UNESCO kayıtlarını ahşap hipostil camileri Sivrihisar Ulu Camii, Odunpazarı tarihî kent merkezi, dağlık Frigya eserlerini sayabiliriz.
Eskişehir’de yetişip bölgeye ve ülkemize hizmet eden değerli büyüklerimizi ve değerlerimizden bazılarını; Seyyid Şeyh Ahmet Şemsettin Efendi (Alim), Seyyid Battal Gazi (Seyit Ve Akıncı), Seyyid Şeyh Osman Efendi, Hızır Bey (Müderris), Nasrettin Hoca (1208-Hortu Köyü), Yunus Emre (Hak Ve Halk Şairi), Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen (Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı), Cüneyt Arkın (Doktor, Sinema Sanatçısı, Yönetmen), Bülent Kayabaş, Enis Batur, Tuna Kiremitçi, Nalan, Nuri Alço, Aslıhan Gürbüz, Hakan Gerçek, Fatma Karanfil, Ergin Öztürk, Burcu Özberk, Serhat Tutumluer ve daha bir çoklarını söyleyebiliriz. Bu yazımızda Eskişehirli değerlerimizi hatırlamış oluyoruz. Bu değerlerden vefat edenlere Allah’tan (C.C.) rahmet diliyorum. Ruhları şad olsun. Yaşayan tüm Eskişehirlilere sağlıklar ve başarılar diliyorum. Arz ederim. Saygılarımla.
Prof. Dr. Mehmet KAYA
