Son zamanlarda medyada çıkan yanlış bilgilerden dolayı süt içmekten korkar hale gelerek toplumumuzda sütü bırakan birçok kişi oldu. Bu giderek de artıyor. Erken ergenliğe sebep olduğu, kalp krizi riskini yükselttiği, kolesterolü arttırdığı gibi bilgiler kafaları karıştırıyor. Doğanın bize sunduğu, insanların da güvenle içmeleri gereken bu kalsiyum deposu yiyecekten insanları mahrum bırakan bilgiler gerçekten doğru mu? Peki, süt doğası gereği gerçekten zararlı mı?
KALP DAMAR HASTALIKLARI RİSKİNİN DÜŞÜK OLDUĞU GÖSTERİLDİ
los Medicine’de yayımlanan yeni bir araştırmada kanlarında sütte bulunan yağ asit seviyeleri yüksek olanlarda kalp-damar hastalıkları riskinin düşük olduğu gösterildi. Çalışmada, sütte bulunan pentadekanoik asit (PDA) ve heptadekanoik asit (HDA) ve trans yağlardan trans-palmiteloik asit (TPA) dediğimiz yağ asitlerinin kandaki seviyeleri daha yüksek olan kişilerde kardiyovasküler hastalık riskinin daha düşük olduğu belirtiliyor. Süt ve süt ürünlerinin ve genel olarak da doymuş yani hayvansal yağların kalp hastalıkları riskini artırdığı ve bundan dolayı da bunların kısıtlanması, hatta hiç tüketilmemesi gerektiğini savunanların sayısı hayli fazla. Oysa araştırmalar dikkatle incelendiğinde bu hastalıkların toplam yağ miktarıyla değil, yağın türü ve kaynağı ile alakalı olduğu açık ve net olarak ortadadır. Süt ürünlerinden doymuş yağ alımının artmasıyla düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) yani kötü kolesterolün artırması beklenirken, yeni klinik çalışmalar, bu etkilerin süt ürünlerinin türüne ve işleme yöntemlerine bağlı olarak farklılık gösterdiğini ortaya koyuyor. Yapılan çalışmalarda, toplam süt ürünleri tüketimi ile kalp hastalıkları riski arasında hiçbir ilişki bulunamamıştır; süt ürünlerindeki yağ miktarından ziyade süt ürünü tipi yani sütün tam yağlı ya da az yağlı olması önemlidir.
KEMİK VE DİŞ SAĞLIĞI İÇİN BESLENENMENİN VAZGEÇİLMEZ BİR PARÇASIDIR
Süt ürünleri yüksek biyolojik değere sahip hayvansal protein içermesi nedeniyle kas ve kemik dokusu için esansiyel bir besin grubu konumundadır. Fakat daha önemlisi kemiğe yüksek biyolojik değerde geçebilen kalsiyum ve fosfor içerirken; bağışıklık için gerekli çinko B1, B2, B6, B12 ve niasin vitaminleri açısından iyi kaynak olarak yer aldığını görmekteyiz. Ayrıca sütün yağında yüksek oranda A ve D vitaminleri de bulunuyor. Süte rengini veren ise iki değerli bileşen mevcut. Sütün yağlı kısmında bulunan karotenoidler sarımsı rengi verirken sütün doğal yapısında bulunan B2 vitamini ise floresan rengi veriyor. Süt kalsiyumu kalsiyum karbonat formundadır ve hali hazırda hem fosfor hem de D vitamini içerdiği için kemiklere kolay geçebilen en iyi kaynak besindir. Unutmayın bitkisel kaynaklı kalsiyumun günlük kalsiyum ihtiyacımızı karşılaması çok olanaklı değil. Ve süt ürünlerine göre biyolojik yararlılığı da biraz daha az. Bu sebeple kemik ve diş sağlığı için süt beslenmenin vazgeçilmez bir parçasıdır.
SAĞLIK KEMİKLER İÇİN AKLA GELEN İLK BESİN
Sağlıklı kemikler için akla gelen ilk besin grubu kalsiyum içeren gıdalar diyebilirim. Kalsiyum yeterli miktarda alınmadığında, vücut kandaki kalsiyum dengesini sağlamak için kemiklerdeki kalsiyumu kullanır. Kalsiyum gereklidir fakat tek başına yeterli değildir. Kalsiyumun diğer mineraller ve vitaminlerle birlikte alınmasıyla oluşan sinerjik etki, kemik kalitesini artırmada daha etkili olur. Kemik sağlığı için kalsiyum alımı kadar emilimi de önem taşır. Besinlerle alınan kalsiyumun ancak yüzde 50’si emilir. Kalsiyum ve fosfor birlikte çalışan önemli iki mineraldir, fosfor ile kalsiyum birbirlerine eşit miktarda alındığında emilimleri artar. Süt yüksek biyolojik değere sahip kemiğe geçebilen kalsiyum ve fosfor açısından zengin olduğu için kemikler için en doğru besin diyebilirim. Ancak şunu da söylemekte fayda var. Her şeyde olduğu gibi sütün de fazlası zarar. Süt tüketimi fazla olanlarda kemik kırıkları artabiliyor. 100 bin kişiden fazla kişide yapılan çalışmada günde üç bardaktan fazla süt içen kişilerde kalça kemiği kırığı riskinin yüzde 60 daha fazla olduğu görülmüş. Bu nedenle günde bir su bardağı olacak şekilde süt içmeniz öneriliyor.
HİPERTANSİYON RİSKİNİ YÜZDE 12 AZALTIYOR
BMJ Open Diabetes Research & Care isimli dergide yayımlanan yeni bir araştırma ile tam yağlı süt ürünlerinin sanılanın tam aksine metabolik sendrom, hipertansiyon ve tip 2 diyabet riskini azalttığı belirtildi. Araştırmada günde iki porsiyon süt ve süt ürünü tüketmenin metabolik sendrom riskini yüzde 24; diyabet riskini 11 ve hipertansiyon riskini yüzde 12 azalttığı gösterildi. Süt proteinlerinin sindirilmesi sonucu açığa çıkan amino asitler ve biyoaktif peptitler sayesinde mide boşalmasını geciktirerek insülin duyarlılığını arttırıyor ve daha düşük tokluk kan şekeri seviyelerine neden olarak diyabetten koruyor.
ERKEN ERGENLİĞİ ETKİLEMİYOR
Sığır somatotropini (bST) olarak da bilinen sığır büyüme hormonu (bGH), süt üreten ineklerin hipofiz bezinden salınan doğal bir proteindir. Bazı mandıra üreticileri, ineklerinde süt üretimini artırmak için bu hormonun rBST adı verilen sentetik versiyonunu uygular. Bazı ebeveynler, eklenen bu büyüme hormonunun çocuklarda erken ergenliğe neden olabileceğinden endişe duyuyor. Ancak ABD Gıda ve İlaç İdaresi ve Dünya Sağlık Örgütü, sütteki yapay büyüme hormonunu birkaç nedenden dolayı güvenli kabul ediyor ve erken ergenliğe sebep olmadığını ifade ediyor. Birincisi araştırmalar, hormon eklenmiş sütteki ve hormonsuz sütteki toplam büyüme hormonu miktarının yaklaşık olarak aynı olduğunu gösteriyor. Ayrıca sütün pastörizasyonu sırasında bu hormonların yüzde 90’ı yok ediliyor. Kalan eser miktarlar, bağırsakta aktif olmayan parçalara sindiriliyor. Yani bu hormon ineklere özgüdür ve insan üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Bu nedenle sütteki hormonlar erken ergenlik için geçerli bir açıklama değildir. Ancak çok yeni yayınlanmış bir çalışmada, normal sütün erken ergenliği etkilemezken, şeker ilave edilmiş paketli meyveli sütlerin erken ergenliğe sebep olduğu görülmüş.
